-700.jpg)
ΣΤΟΚΕΝΟΤΗΣ, FILL THE VOID, 2012
Ισραήλ, της Ράμα Μπερστάιν, με τους Χάντας Γιάρον, Ρενάτα Ραζ, Γίφτας Κλάιν
Επειδή είναι δύσκολο να μάθει κάποιος το τι συμβαίνει δίπλα του, νομίζουμε ότι όπως σκεφτόμαστε εμείς, σκέφτονται και όλοι οι άλλοι, όλος ο κόσμος μας, εμείς. Η ταινία "Στο κενό της"έρχεται να μας βγάλει από αυτήν την ψευδαίσθηση. Η ταινία αναφέρεται σε μια χασιδική κοινότητα εβραίων, ορθόδοξο κομμάτι του ιουδαϊσμού, στο Τελ Αβίδ που διακρίνεται από το αυστηρό τυπικό, το ιδιαίτερο ντύσιμο και χτένισμα. Εγκλωβισμένοι άνδρες και γυναίκες ακολουθούν αέναα τα ήθη και τις γραφές. Αφιερωμένοι όλη την ημέρα σιγοψιθυρίζουν ψαλμούς και αποσπάσματα της γραφής, ζουν στον δικό τους αυστηρό κόσμο ιεραρχημένο, επαναλαμβανόμενο με συνέπεια και εγκαρτέρηση. Ο κόσμος τους αποπνέει ασφάλεια στους κόλπους του. Ο καθένας ξέρει τον ρόλο του, τον αποδέχεται δίχως να δυσανασχετεί. Μια κοινωνία θωρακισμένη και στεγανή , αδιάφορη στο τι συμβαίνει γύρω της. Μια κοινωνία με όρια που εξασφαλίζει μεν τα μέλη της με το αποδεκτό τίμημα του περιορισμού της ελευθερίας τους. Όμως στην ταινία δεν τίθεται θέμα ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ο ραβίνος ακούει αμίλητος το αίτημα και την ανάγκη του καθενός και αμίλητος δίχως σχόλια απλώνει το χέρι βοηθείας, το χρήμα είναι το αντίδοτο για κάθε πρόβλημα. Απευθύνονται στο ραβίνο και για συμβουλές όπως εμείς σε ένα οικογενειακό σύμβουλο ή σε ένα ψυχολόγο. Οι αποφάσεις και η ευθύνη ζωής αφορούν το σύνολο και όχι το άτομο. Η ευρύτερη κοινωνία που ζούνε, το υπάρχον κρατικό πλαίσιο φαίνεται να μην τους ενδιαφέρει. Λειτουργεί το όπου γη πατρίς, διότι παντού υπάρχει η κοινότητα που τους περιμένει, μια μεγάλη οικογένεια, αυτός είναι ο κόσμος τους, άσχετα από πολίτευμα και κράτος. Ένα κράτος εν κράτει.
Οι γυναίκες σε δεύτερη μοίρα, καλοντυμένες, σχετικά μορφωμένες, με καλύπτρα οι παντρεμένες, όταν γλεντάνε οι άνδρες μένουν σε άλλο δωμάτιο και τους καμαρώνουν κρυφοκοιτάζοντας, στο τραπέζι δεν μιλούν και δεν συμμετέχουν στα τραγούδια των ανδρών. Σιωπηλές και υπάκουες σε δεύτερο πλάνο αποφασίζουν ουσιαστικά για το τι θα γίνει στην οικογένεια. Μέλημα της γυναίκας ο γάμος της σε μικρή ηλικία με πολλά παιδιά. Αλίμονο σε όποια κοπέλα μείνει ανύπαντρη, δεν την υπολήπτονται. Αναγκάζεται να υποδυθεί την παντρεμένη ή την χήρα, για να επιβιώσει αξιοπρεπώς. Εντελώς συμπτωματικά η ανύπαντρη από πεποίθηση θεία είναι και δίχως χέρια. Γάμοι από συνοικέσιο αλλά τον τελευταίο λόγο έχει η νύφη, δίχως την θέληση της δεν προχωρά το συνοικέσιο.
Σιωπηλή ταινία, πολυβραβευμένη δίχως μουσική προσπαθεί να δώσει την ηρεμία της κοινότητας μέσα από την ροή της καθημερινότητας, τις σκιές και την γαλήνια εικόνα της ζωής τους. Μικρά δωμάτια, μικροί χώροι όπως και ο κόσμος τους. Μόνο οι ψαλμοί και τα τραγούδια των ανδρών διανθίζουν την ησυχία. Σε αυτό το πλαίσιο μια κόρη της παντρειάς, δεκαοχτώ χρονών, περιμένει τον άγνωστο συνομήλικο γαμπρό φοιτητή από την Αμερική καταχαρούμενη, τον έχει διαλέξει η οικογένεια μέσω προξενητή! Τότε πεθαίνει η αδελφή της στη γέννα. Ο γαμπρός που ήταν ερωτευμένος με την γυναίκα του, σε σύντομο χρονικό διάστημα σύμφωνα με τα ήθη, αναζητά νύφη για τον ίδιο και μάνα για το παιδί του στο εξωτερικό. Αποδεχόμενος απόλυτα το εφήμερο και τον κανόνα ότι η ζωή συνεχίζεται. Η πρώην πεθερά συλλαμβάνει ένα σχέδιο, για να κρατήσει ενωμένη την οικογένεια. Ζητά από την μικρή κόρη να παντρευτεί τον άνδρα της αδελφής της, για να μείνουν κοντά γαμπρός και εγγονός. Παρά την έκπληξη, παρά την κάποια αντίσταση της μικρής κόρης, τελικά οι όποιες αντιρρήσεις της κάμπτονται και δέχεται. Το δίλημμα καθήκον και ελευθερία βούλησης που θα απασχολούσε μια κόρη της κοινωνίας μας, εδώ δεν υπάρχει σχεδόν. Οι ενστάσεις της μικρής αναφέρονται στο ότι ο γαμπρός ήταν μεγάλος σε σχέση με αυτόν του προξενιού που αν και δεν γνώριζε, είχε αποδεχτεί!! Οι ενδιαφερόμενοι στην αρχή αμήχανοι σιγά σιγά έρχονται σε οικειότητα και αποδέχονται την λύση όχι νοητικά και πειθαναγκαστικά αλλά συναισθηματικά, γιατί το συναίσθημα πρέπει να χαρακτηρίζει τις αποφάσεις τους, είπε ο ραβίνος. Η σεναριογράφος καταγράφει σχεδόν σαν δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, σαν αφήγηση την ιστορία της οικογένειας, δίχως να αφήνει αιχμή για τα τεκταινόμενα.
Αδιανόητο βέβαια για την δική μας κοινωνία, αποδεκτό στην δική τους, άλλα ήθη άλλα έθιμα. Μέχρι και ασελγές θα χαρακτηρίζαμε το γάμο μιας αδελφής με τον γαμπρό της πεθαμένης αδελφής. Παρακολουθώντας έναν άγνωστο κόσμο σε μας λύνεται η απορία, γιατί οι Εβραίοι κρατήθηκαν τόσα χρόνια. Δεν υπάρχει γι αυτούς τίποτε άλλο πέρα από το δέσιμο τους. Οι γραφές τηρούνται, τα έθιμα.. Οι ανάγκες τους διακτινίζονται σε όλο τον κόσμο άσχετα συνόρων…
4/5/2014