 |
| Η Πάγκαλη! |
Τα τζιτζίκια - Die Zikaden (Οδυσσέας Ελύτης)
«Η Παναγιά τα πέλαγα
κρατούσε στην ποδιά της.
Την Σίκινο, την Αμοργό
και τ'άλλα τα παιδιά της».
Την Αμοργό ή Υπερία ή Πάγκαλη πρώτα την ονειρεύεσαι, την έχεις αποζητήσει στα όνειρα σου σαν τον έρωτα που τον ψάχνεις χρόνια..και μετά αποφασίζεις να πας!! Άγρια, με καθαρές κορυφογραμμές, απότομες πλαγιές, ανέλπιστους κολπίσκους, τεράστια φεγγάρια! Μυρίζει φασκόμηλο, άγρια ρίγανη, θρούμπι και θυμάρι… Αρμύρα και ξερό χορτάρι…
 |
| Δρομίσκος. |
Από τον Πειραιά το πλοίο φεύγει στις 5,30 για να φτάσει στην Αμοργό μετά από 9 ώρες. Πρώτη στάση η Πάρος, δεύτερη η Νάξος, Δονούσα, η Αμοργός και στην επιστροφή Ηρακλειά, Κουφονήσια, Σχοινούσα, Νάξος, Πάρος, Πειραιάς (http://www.travelcyclades.gr/map.html). Το νησί είναι μακρόστενο, στο νότιο Αιγαίο, κοντά στα Μικρασιατικά παράλια και έχει δυο λιμάνια, την Αιγιαλίδα και τα Κατάπολα. Μια στο ένα λιμάνι και μια στο άλλο πιάνει το καράβιαπό όπου διακρίνεται ο ορεινός όγκος στα ανατολικά και πιο ομαλά στα δυτικά. Μικρές προκλητικές παραλίες βραχώδεις με αιθέρια νερά, στραφταλίζουσες αμμώδεις.. κάτασπρη κουκίδα το μικροσκοπικό εκκλησάκι ..
 |
| Η μεταφορά της εικόνας, Πάσχα |
Η καλλίτερη εποχή είναι στα πανηγύρια τους , στις απόκριες (http://nikitidis.blogspot.gr/2010/05/blog-post.html) και ιδιαίτερα το Πάσχα ανάμεσα στα προκλητικά κίτρινα, μωβ, λιλά.. Οι Αμοργιανοί το απόγευμα του Πάσχα μεταφέρουν τρεις εικόνες από το μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας με τα πόδια μέσα από παλιά πλακόστρωτα μονοπάτια τις διακτινώνουν σε όλο το νησί σε μοναστήρια και σε εκκλησίες. Από εκεί τις μεταφέρουν σε κοντινά εξωκκλήσια, ευκαιρία να στήσουν τραπέζια, να κεράσουν κρασί, να μοιράσουν άρτους… Το ίδιο επαναλαμβάνεται και την Κυριακή του Θωμά που ξεκινά η επιστροφή των εικόνων στο Μοναστήρι με τα πόδια και πλήθος κόσμου να ακολουθεί.
 |
| Η Αιγιαλίς |
Το νησί κρατά το χαρακτήρα του παρ ότι ξεκίνησαν να μιλάνε για ανάπτυξη δηλ δρόμους, μαρίνες, ξενοδοχεία κλπ κλπ ξεκινά δηλ η εκπόρνευση του. Από τα λίγα κυκλαδονήσια που εκτός από τη Χώρα έχει χωριά και οικισμούς. Στη θέση σας θα έμενα στην πράσινη περιοχή της Αιγιάλης, στα δυτικά, και με συγκοινωνία ή με νοικιασμένο αυτοκίνητο θα περιόδευα στο νησί. Η Αιγιάλη είναι παραθαλάσσια με σκιερή παραλία αμμώδη.. , μαζί με τη Μινώα και την Αρκεσίνη αποτελούσαν τις πόλεις –κράτη του νησιού στην αρχαιότητα.. Γευτείτε ντόπιους μεζέδες στην Κυρά Κατίνα, ιδιαίτερα φάβα και θαλασσινούς μεζέδες. Σε όλο το νησί θα γευτείτε ψωμί με γλυκάνισο και μαραθόσπορο, εξαιρετική γραβιέρα και ντόπια φέτα.
 |
| Λαγκάδα |
Με τα πόδια αν θέλετε, ακολουθείστε το παλιό μονοπάτι, για να ανεβείτε στη Λαγκάδα σε τρία τέταρτα. Περπατείστε στους δρόμους του χωριού που είναι ασβεστωμένοι και σχεδιασμένοι από τις νοικοκυρές. Επισκεφθείτε το εργαστήρι βοτάνων, την εκκλησία, το φούρνο που τον διαφεντεύει μια γιαγιά σχεδόν εκατοχρονίτισσα, πιείτε ένα δροσερό αφέψημα στο «Τρατάρισμα» που βρίσκεται απέναντι από το χωριό γυρνώντας από το μοναστηράκι που απέχει μισή ώρα με τα πόδια. Κοντά είναι και τα Θολάρια με εξαιρετικό φαγητό και γλεντζέδες ανθρώπους, όπως όλοι στο νησί, που στήνουν γλέντι χορεύοντας το χορό νικανδρέ. Το Λακκί ή Λειβάδι με ελιές, περιβόλια και απέναντι οι Ποταμοί, από εδώ ξεκινά η πομπή του Θωμά με την εικόνα για την επιστροφή της στο μοναστήρι με κωδωνοκρουσίες.
 |
| Κατάπολα |
Τα Κατάπολα είναι ένας φυσικός όρμος, η σκάλα της Χώρας, το πιο υπήνεμο λιμάνι του Αιγαίου. Τουριστικά ανεπτυγμένα τους τελευταίους χρόνους. Στο χωριό Βρούτση σας περιμένει ως θαύμα μια κινηματογραφική αίθουσα με καθίσματα από παλιό σινεμά.
 |
| Η Χώρα |
Η Χώρα στα ΝΑ, με κάστρο που ανέβαιναν από τις κλιμακωτές επίπεδες στέγες… ασπριδερή σε κάθε γωνιά να στήνεται ένας πίνακας.. Πλακόστρωτα δρομάκια, καμάρες, καμπυλόσχημα εκκλησάκια, μικρά ανοίγματα, κουκλίστικα στέκια με πανοραμικά μπαλκόνια… όπως αυτό με την συλλογή από φιγούρες καραγκιόζη.
 |
| Μέτρο υπολογισμού, Αρχ. Μουσείο Χώρας |
Διαθέτει αρχαιολογικό μουσείο, ανεμόμυλους και έντονες πνοές ανέμου τους καλοκαιρινούς μήνες. Στην Καλλιστώ γευτείτε το γλυκό του γάμου, παστέλι στο λεμονόφυλλο… αμυγδαλωτά..
Στον ορεινό όγκο του νησιού ορθώνεται ο καλοκαιρινός οικισμός του νησιού, ο Σφονδυλίτης από τους ασφοδέλους, τα φυτά του κάτω κόσμου της μυθολογίας, ένας θησαυρός αρχιτεκτονικής. Η γκρι πέτρα, η ηρεμία και οι ασφόδελοι δίνουν μια νότα μελαγχολίας στο τοπίο. Απέχει δυόμισι ώρες με τα πόδια από την Αιγιάλη, αν περιφρονήσετε το αυτοκίνητο. Έρχονταν το καλοκαίρι από μονοπάτια με ξερολιθιές οριοθετημένα, για να σπείρουν και να θερίσουν την σοδειά του χειμώνα.
 |
| Σφονδυλίτης |
Μια συστάδα από επτά πετρόκτιστα πηγάδια πότιζαν ανθρώπους και ζώα. Πρωτόγονες κατασκευές, πρόχειρα κατεργασμένες πέτρες στήνουν μικροσκοπικά αρχιτεκτονήματα ίσα να στεγαστεί η οικογένεια και τα ζώα.. Με φίδες (κλαδιά από τοπικό κυπαρίσσι), φύκια, κουτσουλιά περιστεριών και πατητό χώμα από το Λακκί (Λειβάδι) στέριωναν τις στέγες. Εσωτερικές αυλές, κυρίως δωμάτιο, πέτρινα ανώφλια, ανακουφιστική καμάρα, τζάκι, τετράγωνες κόγχες, βοηθητικοί χώροι…
 |
| Με την εικόνα.. |
 |
| Το άδειο εικονοστάσι |
Ο Αϊ Γιάννης μοιράζεται με τον Άγιο Νικόλαο την εκκλησία με το άδειο εικονοστάσι που γεμίζει το Πάσχα με την εικόνα του μοναστηριού στο τρίστρατο, ίσα για να ξεκουραστεί στο πήγαινε έλα της (τέσσερις ώρες Ποταμός-Χοζοβιώτισα).
 |
| Άγιος Γεώργιος ο Βαλσαμίτης |
Στο μοναστήρι του Άγιου Γεώργιου του Βαλσαμίτη, ημερωμένος τόπος από τις καλόγριες, περιμένει να σας υποδεχθεί η γλυκιά γερόντισσα του μοναστηριού με κέρασμα «ψημένης» (ρακή σιγοβρασμένη με κανέλλα και μέλι). Το αγίασμα ήταν το «λάλον ύδωρ» της αρχαιότητας που συνέχισε λειτουργεί σαν υδρομαντείο και στα νεώτερα χρόνια.
 |
| Το οφιοειδές μονοπάτι για τη Χοζοβιώτισσα |
Το οφιοειδές μονοπάτι από την Χώρα κατεβαίνει αγνάντι στο Αιγαίο στο άριστα διατηρημένο μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας χτισμένο στην κόγχη του βράχου. Σήμερα οδηγεί και ανηφορικό καλντερίμι από το χώρο στάθμευσης. Θρύλους θα σας διηγηθούν οι οικοδεσπότες για την προέλευση της εικόνας (9ουαιώνα περίπου) και το χτίσιμο του μοναστηριού. Στην εικονομαχία, λέει, έφυγε η εικόνα από το Ισραήλ και έφτασε στο νησί. Σε μια κόγχη του βράχου με πέντε μέτρα πλάτος, οκτώ πατώματα, δυο στέρεες αντηρίδες.. πόρτες, σκαλάκια, δωματιάκια, παράθυρα στο μπλε.. στεριώσανε οι μάστοροι καθ υπόδειξη τη μονή και όχι όπου ήθελαν εκείνοι. Το βράδυ χτίζανε , το πρωί ήταν γκρεμισμένο. Σαθρό το έδαφος, πέφτουν πέτρες αλλά ποτέ κανείς δεν κτύπησε, ασπίδα η Παναγιά η Χοζοβιώτισσα.
 |
| Παναγιά η Χοζοβιώτισσα |
Λεηλατημένος ο αρχαιολογικός πλούτος.. διάσπαρτος σε όλο το νησί αποτέλεσε πρόσφορο οικοδομικό υλικό για τις νεώτερες κατασκευές. Στην Κάτω Μεριά (του νησιού) επισκεφθείτε με ελεύθερη είσοδο, οπωσδήποτε τον πύργο του Βασίλη (350-330π.χ.), στο Χωριό του κάμπου της Αρκεσίνης στην Αγία Τριάδα που αναδείχθηκε πρόσφατα, ένας πραγματικός αρχιτεκτονικός άθλος σήμερα όπως και στην αρχαιότητα. συνδετικός κρίκος του χθες με το σήμερα.. (βεβαιωθείτε ότι είναι επισκέψιμοςΤηλέφωνο: +30 22850 71831, Email: kaepka@culture.gr). Η επιγραφή ΚΤΗΣΙΦΩΝΤΟΣ συγχέει περισσότερο τα πράγματα για το ποιος είναι και ποια η σχέση του με τον πύργο. Επίσης και στο Ρίχτι υπάρχει πύργος ενδοσυνεννόησης (με καπνό ).
 |
| Ο Πύργος του Βασίλη, στην Κάτω Μεριά |
Το ορεινό, βραχώδες λιτό τοπίο της Αμοργού έχει ανεπανάληπτη ομορφιά για τους λάτρεις της πέτρας και της καθαρότητας του ορίζοντα.. Αμόλυντη και αλώβητη, απόλυτα γυμνή με δεκάδες εγκολπώσεις και νησάκια προστάτες προκλητικά προσκαλεί τους πιστούς να προσέλθουν…
"Mια κόρη από την Aμοργό, γατάνι, γατανάκι μου
να ταξι(δ)έψει θέλει, γατάνι μου πλεμένο.
Nα ταξι(δ)έψει δε μπορεί, να λάμνει (δ)εν ηξεύρει.
Δίνει τρακόσια δυό φλουριά, ναύλο του κεφαλιού της
κι άλλα τρακόσια τέσσερα, να πάει με τη(ν) τιμή της.
Kι απίτις πολαργάρασι δυο μίλια του λιμνιώνα
επο(δ)ιαντράπη ο ναύκληρος κι απλώνει πα στη(ν) κόρη.
Kι η κόρη από την εντροπή ήπεσε λι(γ)ωμένη
κι ο ναύκληρος εθάρεψε πως ήτο ποθαμένη,
’πο τα μαλλάκια την αρπά και στο γιαλό τη ρίχτει,
το ρέμα την εξόριξε στο κόρφο της Aττάλειας.
Kαι μιά Λαμπρή, μιά Kυριακή, μιάν ακριβήν ημέρα
ήβγαν οι Aτταλειώτισσες να παν να σουργιανίσου(ν).
K’ ήβραν τη(ν) κόρη κι ήπλεε στα βριά περιπλε(γ)μένη,
τότε οι Aτταλειώτισσες εστήσαν μοιρολόι.
Για δε κορμί για καμουχά και μέση για ζωνάρι
για δες μασουροδάχτυλο για το μαργαριτάρι"